Gaslighting, genel olarak kişinin gerçeklik algısına yapılan bir saldırı olarak tanımlanmaktadır. Bireyin, kendi akıl sağlığından şüphelenmesine veya yaşadığı bir olaya dair şüphe duymasına neden olur.
Genellikle toksik ilişkilerde veya narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler tarafından karşısındaki insana uygulanan bu psikolojik manipülasyon yöntemi bireyin içten içe sürekli kendisini sorgulayarak kendisini suçlu bulmasına neden olur ve çoğu ilişkide fark edilemeyebilir. Narsistik kişilik bozukluğu yazısına tıklayarak ilgili blog yazısını okuyabilirsiniz.
Gaslighting Ne Demek? Nasıl Tanımlanır?
Gaslighting, psikolojik manipülasyonun bir formudur ve bir kişinin başka bir kişiyi, grup ya da topluluğu kendi algıları üzerinde kontrol etmeye çalışmasını ifade eder. Gaslighting genellikle manipülatörün, hedef kişinin gerçeklik algısını çarpıtarak, onu kendi duygu, düşünce ya da davranışlarını sorgulamaya ve şüphe duymaya yönlendirmesini içerir.
Gaslighting terimi, hayatımıza son yıllarda girmiş gibi gözükse de aslında ilk olarak 1938 yılında İngiliz bir oyun ve roman yazarı olan Patrick Hamilton’un bir oyunundan ortaya çıkmıştır. Bahsi geçen oyunda, gaslighting bireyin kendi anı ve algılarından şüphe etmesine yol açan yanlış bilgilerle manipüle edildiği bir psikolojik taciz türü olarak işlenmektedir.
1940 yılında da, Gaslighting terimi Thorold Dickinson’ın yönetmenliğini üstlendiği bir psikolojik gerilim filmine uyarlanmıştır. 1944 yılında da George Cukor’ın yönetmenliğini üstlendiği “Gaslighting” filmi tekrardan çekilmiştir. Film, manipülasyon taktiklerini kullanarak eşinin kendisinden ve hatta tüm gerçeklikten şüphe etmesini sağlayan bir kocayı konu almaktadır. Gaslighting terimi, psikanaliz literatüründe ise ilk kez 1970 yılında kullanılmış ve bu tür davranışları tanımlamaktadır. Tıpkı oyunda ve filmde olduğu gibi manipülasyon yapan kişinin asıl amacı, mağdurun sürekli kendi gerçeklik duygusunu sorgulaması ve böylece mağdur üzerinde güç sağlamasıdır.
Gashlighting Farkındalık ve Başa Çıkma Yolları
Gaslighting’e karşı farkındalık geliştirmek ve başa çıkabilmek için gaslighting’in belirtilerini öğrenin. Gaslighting, manipülasyon ve kontrolün bir formu olduğu için bu tür davranışları tanımak önemlidir. Kendi duygusal tepkilerinizi anlamak ve takip etmek, gaslighting’e karşı farkındalığınızı artırabilir.
Aile üyeleri, dostlar veya terapist gibi güvenilir insanlarla duygusal deneyimlerinizi paylaşarak destek alabilirsiniz. Sağlıklı ve destekleyici ilişkiler, gaslighting’e karşı direnç oluşturmanıza yardımcı olabilir. Yaşadığınız olayları yazmak, gerçeklerinizi hatırlamanıza ve kendinize karşı dürüst olmanıza yardımcı olabilir. Kendi duygusal ve fiziksel sınırlarınızı belirleyin ve bu sınırlara saygı gösterilmesini bekleyin. Size zarar verebilecek durumlarda rahatça “hayır” demeyi öğrenmek, kendi ihtiyaçlarınıza saygı gösterilmesine katkıda bulunabilir.
Gaslighting, bireyin kendi akıl sağlığından şüphelenmesine yol açan duygusal istismar çeşididir. Genellikle de toksik ilişkilerde ortaya çıkmaktadır. İlişkide gaslightinge uğrayan kişi kendine özgüvenini yitirir, her an kendisini diken üstünde hisseder.
Eğer ilişkinizde gaslighting mağduru olduğunuzu fark ettiyseniz, en kötü durumda bile umut olduğunu unutmayın. Böyle bir durumda ne yaşadığınızdan emin olmak için üçüncü bir kişiden fikir alabilirsiniz. Bir arkadaşınız, aile bireyiniz fikir alabilir veya bir ruh sağlığı profesyoneli ile görüşebilirsiniz.
Psikolojik manipülasyon
Gaslighting’e Karşı Ne Yapılabilir?
Gaslightinge karşı yapılabilecek en önemli şey ise, kendinize inanmayı öğrenmektir. Kendi içgüdülerinize ve yargılarınıza güvenmek, günlük pratik yoluyla herkesin rahatlıkla öğrenebileceği bir beceridir. Bunun için bir duygu günlüğü tutabilirsiniz. Her gün ne düşündüğünüzü ve hissettiğinizi kaydetme alışkanlığını edinmek, iç sesinizle daha uyumlu olmanıza yardımcı olacaktır. Duygu günlüğü sayesinde kendi düşünce ve davranışlarınızdaki kalıpları fark edebilir ve hayatınıza hangi duyguların egemen olduğunu anlayabilirsiniz. Günlük tutmak, düşüncelerinizi ve duygularınızı karşınızdaki kişinin inançlarından ayırmanın da bir yoludur aynı zamanda.
Olaylara bakış açınızı değiştirdiğinizde içinde bulunduğunuz ilişkiyi daha objektif bir şekilde değerlendirebilirsiniz. Yine sizi ilişkide tutan sebeplerin listesini yapmak ve bunların avantaj ve dezavantajlarını değerlendirmek de işinize yarayacak bir başka çözümdür. Tüm bunları yapmanıza rağmen bir şeyler hala yolunda gitmiyorsa bir uzman klinik psikologla görüşebilirsiniz.
Psikolojik Manipülasyonun İzleri ve Etkileri
Gaslighting yapılması durumunda, manipülatör sürekli olarak yalan söyleyebilir, gerçekleri çarpıtabilir veya olayları yanlış anlatarak hedef kişiyi kandırmaya çalışabilir. Gaslighting yapan kişi, çelişkili bilgiler vererek veya tutarsız davranışlar sergileyerek hedef kişiyi kafa karışıklığına sürükleyebilir.
Gaslighting’e maruz kalan kişiler genellikle kendi gerçeklik algılarına olan güvenlerini kaybedebilir ve kendi hissiyatlarına şüphe duyabilirler. Sürekli manipülasyon ve duygusal istismar, hedef kişide stres, kaygı ve hatta depresyon gibi duygusal sorunlara neden olabilir. Gaslighting’e maruz kalan kişiler, sağlıklı ilişki dinamiklerini anlamakta ve bu tür ilişkilere girmekte zorlanabilirler.
Bu etkiler kişiden kişiye değişebilir ve gaslighting’e maruz kalan kişinin direncine, destek sistemlerine ve kişisel güçlüklerine bağlı olarak değişebilir.
Manipulasyon ne demek? yazısına tıklayarak ” Manipülasyon Nedir? Teknikleri neler? Manipülasyondan nasıl korunabilirsin? Tüm konular hakkında bilgi alabilirsiniz.
Gaslighting Cümleleri:
- Böyle olmadı, yanlış hatırlıyorsun.
- Böyle davranmamın sorumlusu sensin.
- Buna katılmıyorum, kendi kuruntuların bunlar.
- Senin için en iyisini ben biliyorum.
- Çok hassas davranıyorsun.
- Bu kadar tepki vereceğin bir şey yok ortada.
- Abartıyorsun.
- Herkes senin yalancı olduğunu söylüyor.
- Ben sana o cümleyi kurmadım.
- Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun. Sana asla zarar vermem.
- Sen benim için aslında çok kıymetlisin, ben o sözleri sana sinirle söyledim.
- Sadece şaka yapıyordum.
Gaslighting'in belirtileri nelerdir?
Gaslighting'in belirtileri: 1. Sürekli yalan söyleme veya gerçekleri çarpıtma. 2. Kurbanı kendi hatası veya hafıza kaybı konusunda suçlama. 3. Kurbanın duygularını reddetme veya geçersizleştirme. 4. Karşı tarafın gerçekleri hatırlamasına rağmen bunları inkar etme. 5. Kurbanı diğer insanlarla olan ilişkilerinde izole etme.
Gaslighting'e nasıl tepki göstermeliyim?
Gaslighting'e maruz kalan kişiler genellikle bu durumu fark etmekte zorlanabilir. Tepki göstermek için: 1. Kendi gerçekliğinize olan güveninizi sağlamak için destek alabilirsiniz. 2. Bu davranışı sergileyen kişilerle sınırlarınızı belirlemek önemlidir. 3. Profesyonel destek almak da, duygusal olarak bu durumla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.