Kekemelik Nedir? Nedenleri ve Çocuklarda Kekemelik

Kekemelik, konuşmanın akıcılığındaki belirgin bozulmalar ile karakterize ve olumsuz duygusal ve bilişsel sonuçları beraberinde getiren bir nörogelişimsel bozukluktur. Konuşmaya başlarken yaşanan zorluk, hece ve kelime tekrarları ve kelimeleri uzatma davranışları görülür. Konuşmaya yansıyan durumlar dışında konuşma dışı istemsiz hareketler (baş-boyun-omuz-el-bacak kasılmaları, el şıklatma vb.) görülebilir.

Kekemelik genellikle çocukluk döneminde dilin gelişmekte olduğu 2 ila 6 yaş arasında ortaya çıkmaktadır. Yaklaşık %80 oranında kendiliğinden iyileşme gözlenmektedir. Kendiliğinden iyileşmediği durumlarda ise kronik kekemelik olarak gözlenmektedir. Kekemelik sıklığı cinsiyete göre incelendiğinde erkeklerde kadınlara göre daha fazla gözlenmektedir. Güncel veriler 70 milyondan fazla insanın hayatlarının bir döneminde kekemelik yaşadığını göstermektedir.

Kekemeliğin Nedenleri

Kekemeliğin nedenlerini incelediğimizde kalıtımsal nedenler, beyin yapısı farklılıkları, duyusal ve duyusal motor faktörler, dil faktörleri ve duygusal faktörler olarak belirtebiliriz.

Kekemelik terapisine ne zaman başlanmalıdır?

Çocuğunuz kekeliyorsa mümkün olduğunca erken yardım almalısınız.

Aşağıdakilerden herhangi biri olduğunda konuşma terapistinden randevu almalısınız.

• Çocuğunuzun kekemeliği 6-12 ay veya daha fazla sürerse,
• Çocuğunuz geç yaşta kekemeliğe başlamışsa,
• Çocuğunuzun kekemeliği aynı kalır veya gittikçe şiddetlenirse,
• Ailede kekeleyen bireyler var ise,
• Çocuğunuzun başka bir dil ve konulma bozukluğu eşlik ediyorsa,
• Çocuğunuz konuşurken mücadele ediyorsa,
• Çocuğunuz konuşmaktan kaçınır ve konuşmanın çok zor olduğunu söylüyorsa

Çocuklarda Kekemelik Nedir?

Kekemelik normal konuşmanın akıcılığında ortaya çıkan bir konuşma problemidir. Kekemeliği olan bir çocuk sesleri, heceleri veya kelimeleri tekrarlar veya uzatır. Kekemelik, çocukların ilk konuşmayı öğrenirken kelimeleri tekrar etmelerinden farklıdır. Kekemelik çocuğun başkalarıyla iletişim kurmasını zorlaştırabilir.

Kekemeliğin birkaç türü vardır:

• Gelişimsel kekemelik: Çocuklarda en sık görülen kekemelik türüdür. Genellikle çocuk 2 ila 5 yaş arasındayken olur. Çocuğun konuşma ve dil gelişimi, ihtiyaç duyduğu veya söylemek istediği şeyin gerisinde kaldığında ortaya çıkabilir.
• Nörojenik kekemelik: Nörojenik kekemelik felç veya beyin hasarından sonra ortaya çıkabilir. Beyin ile konuşmayla ilgili sinirler ve kaslar arasında sinyal sorunları olduğunda meydana gelir.
• Psikojenik kekemelik: Psikojenik kekemelik yaygın değildir. Duygusal travma sonrasında ortaya çıkabilir veya düşünme veya akıl yürütme sorunlarıyla birlikte ortaya çıkabilir.

Çocukta Kekemeliğe Ne Sebep Olur?

Kekemelik, bir dizi faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkan karmaşık bir konuşma bozukluğudur. Nedenleri ve risk faktörleri çeşitli olabilir:

1. Genetik Yatkınlık: Aile öyküsünde kekemelik bulunan kişilerde, genetik faktörlerin rolü olabilir. Ancak, tamamen genetik bir durum değildir ve kekemelik genetik yatkınlıkla birlikte diğer faktörlerle de ilişkilendirilebilir.
2. Çevresel Etkiler: Aile içindeki iletişim tarzı, stres, travma gibi çevresel etmenler kekemelik gelişiminde rol oynayabilir. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan stresli olaylar kekemelik oluşumunu etkileyebilir.
3. Konuşma Gelişimi: Bazı çocuklarda, normal konuşma gelişimindeki aksaklıklar veya hızlı konuşma beklentisi, kekemelik riskini artırabilir. Özellikle çocukların konuşma becerileri gelişirken yaşadıkları zorluklar kekemeliğe zemin oluşturabilir.
4. Duygusal Faktörler: Kekemelik, duygusal durumlarla ilişkilendirilebilir. Örneğin, kaygı veya stres, kekemeliği tetikleyebilir veya mevcut durumu kötüleştirebilir.

Hangi Çocuklar Kekemelik Riski Altındadır?

Bir çocuğun aşağıdaki durumlara sahip olması halinde kekemelik yaşama olasılığı daha yüksektir:

• Ailede kekemelik öyküsü
• 6 ay veya daha uzun süre kekemelik
• Diğer konuşma veya dil bozuklukları
• Kekemelikle ilgili güçlü duygular ya da aile üyelerinin korku ya da endişeleri

Kekemelik nasıl geçer?

Çocukta Kekemeliğin Belirtileri Nelerdir?

Her çocuğun gelişim hızı farklılık gösterir. Çocuklar aynı tarihlerde doğmuş olsalar bile yaşam için gerekli olan becerilerin herkes için farklı süreçleri ve zamanı içerir. Bir çocukta normal konuşma ve dil gelişiminin bir parçası olan kekemelik belirtileri olabilir. Semptomlar 3 ila 6 ay sürüyorsa, kişide gelişimsel kekemelik olabilir. Kekemelik belirtileri gün içerisinde ve farklı durumlarda değişiklik gösterebilir.

Çocuğunuzun belirtileri şunları içerebilir:

• Sesleri, heceleri veya kelimeleri tekrarlamak, örneğin bir sesi A-A-A-A-A-AAAAANN NEE’de olduğu gibi tekrarlamak.
• Uzatılan sesler, örneğin SSSSeeeen
• Yavaş konuşma veya çok fazla duraklama
• Konuşmanın durdurulması veya engellenmesi. Ağız konuşmak için açık olsa da hiçbir şey söyleyemiyor.
• Konuşurken nefessiz kalmak veya gergin olmak
• Konuşurken gözlerin hızlı yanıp sönmesi veya titremesi veya dudakların sallanması
• Yorgun, heyecanlı veya stres altındayken akıcı konuşmakta problem yaşamak.
• Konuşmaktan korkmak

Çocukta Kekemeliğin Olası Komplikasyonları Nelerdir?

Kekemeliğin komplikasyonları şunları içerebilir:

• Bazı aktivitelere sınırlı katılım
• Daha düşük benlik saygısı
• Kötü okul performansı
• Sosyal problemler

Çocuğumun Kekemelikle Yaşamasına Nasıl Yardımcı Olabilirim?

Çocuğunuzun kekemeliği yönetmesine yardımcı olacak ipuçları:

• Rahat bir ortam sağlamaya çalışın.
• Çocuğunuzla konuşmak için zaman ayırın.
• Çocuğunuzu sizinle eğlenceli ve kolay konular hakkında konuşmaya teşvik edin.
• Olumsuz tepki vermemeye çalışın. Bunun yerine çocuğunuzu doğru konuşması için övün.
• Çocuğunuz konuşurken sözünü kesmeyin.
• Çocuğunuzla yavaş konuşun. Bu onun yavaş konuşmasına da yardımcı olabilir.
• Çocuğunuz konuşurken ona dikkat edin.
• Çocuğunuzun kendisi için söylemeden kelime veya cümleleri söylemesini bekleyin.
• Çocuk konuyu gündeme getirirse kekemelik hakkında açıkça konuşun.
• Çocuğunuzun öğretmenlerini eğitin ve zorbalığa karşı kabul edilebilir ve güvenli bir okul ortamı sağlamalarına yardımcı olun.
• Ailenizin konuşma ve dil bozuklukları öyküsünü (biliniyorsa) sağlık uzmanınızla paylaşın.
• Kekemeliğin tekrar oluşmasını önlemek için çocuğunuzun takip konuşma terapisine ihtiyacı olabilir. Ayrıca danışmanlık veya kendi kendine yardım gruplarından da yararlanabilir.

Kekemelik ve Risk Faktörleri

Erkeklerin kekemelik olasılığı kadınlara göre çok daha fazladır. Kekemelik riskini artıran faktörler şunlardır:

Gecikmiş çocukluk gelişimi. Gelişimsel gecikmeleri veya diğer konuşma sorunları olan çocukların kekemelik olasılığı daha yüksek olabilir.

Kekeme olan akrabaların olması. Kekemelik aileden geçme eğilimindedir.

Stres. Ailedeki stres, ebeveynlerin yüksek beklentileri veya diğer baskı türleri mevcut kekemeliği daha da kötüleştirebilir.