Tepkisel bağlanma bozukluğu, çocukluk çağının ilk yıllarında bebek ve temel bakım veren (anne) arasında güvenli bağlanma gerçekleşmediğinde oluşan bir bozukluktur. Temel bakım veren bebeğin duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılayamadığında güvenli bağlanma süreci gerçekleşemez ve bu durum çözülmezse çevreye karşı bir güven hissetmez. Çocukluk çağında başlayan bu problem çözülmezse duygusal problemler görülebilir.
Tepkisel bağlanma bozukluğu genellikle 5 yaşından önce başlamaktadır. Tepkisel bağlanma bozukluğunun görülme sıklığı nadirdir. Bu bozukluğun oluşmasının temelinde ihmaller yatmaktır:
- İstenmeyen gebelik
- Travmatik yaşantılar
- Çocuğun uzun süre yalnız kalması
- Sık bakıcı değişikliği
- Deneyimsiz ebeveynlik
- Anneden ayrılma
- Annenin doğum sonrası depresyonu olması
- Yetiştirme yurtlarında büyüme
Tepkisel Bağlanma Bozukluğu Belirtileri
Bebeklik ve Erken Çocukluk Dönemi (0-5 Yaş):
- Duyguları ifade etmede zorlanma
- Sosyal etkileşimden kaçınma
- Bakım verenle bağ kurmakta zorlanma
- Gelişimsel süreçte gerilik
Okul Çağı (6-12 Yaş):
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Güven problemleri
- İlişki kurmada ve arkadaşlık ilişkilerinde zorlanma
- Duyguları kontrol etmede güçlük
Ergenlik ve Yetişkinlik Dönemi (13+):
- Yakın ilişkilerde bağlanma problemleri
- Ani duygu değişimleri
- Sosyal ilişkilerde problemler ve kendini izole etme
Tepkisel Bağlanma Bozukluğu Nedenleri
Tepkisel Bağlanma Bozukluğu’nun (RAD) ortaya çıkmasına neden olan birçok faktör olabilir. Bu faktörler genellikle çocuğun erken yaşam deneyimlerine ve bakımının niteliğine dayanır. RAD’nin ana nedenleri şunlar olabilir: Tepkisel bağlanma bozukluğunun birçok sebebi olabilir bunlardan bazıları:
Tepkisel bağlanma bozukluğu nedenleri
- Bebeğin duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarının ihmal edilmesi.
- Fiziksel/cinsel/duygusal istismar.
- Erken yaşta anneden ayrılma
- İkiz/üçüz çocuk sahibi olma
- Ailede genetik yatkınlık
- Travmatik deneyimler
- Stresli ortamda bulunma (Doğal afetler, savaş gibi durumlar içerisinde kalma)
- Aile içi çatışmaya maruz kalma
- Temel bakım verenle güvenli bağlanma oluşmaması
- Ebeveynler tarafından duygusal olarak ihmal edilme ve çocuğun sevildiğini hissedememesi
(RAD) Tepkisel Bağlanma Bozukluğu Sürecinde Destek Almak
Tepkisel Bağlanma Bozukluğu (RAD) sürecinde destek almak oldukça önemlidir. RAD’nin etkileri genellikle ciddi ve karmaşıktır, bu nedenle birçok farklı uzmanlık alanından profesyonel destek gerekebilir.
- Tepkisel bağlanma bozukluğu sürecinde en önemli müdahale ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkinin sağlıklı hale getirilmesidir. Bunun için ebeveyn danışmanlığı alınabilir.
- Çocuğun istikrarı hissedebilmesi için bakıcılar sık sık değiştirilmemelidir.
- Tablet ve telefon gibi teknolojik aletlere uzun süre maruz kalmamalıdır.
- Aile terapisi ile aile içi ilişkilerin güçlendirilmesi ve çatışmaların azalması süreci olumlu etkileyecektir.
- Destek alınırken çocukla birebir iletişimde duygularını ifade etmesi konusunda teşvik edilmelidir.
- Okula başlarken bu bozukluğun yansımaları görülebileceği için, aşamalı olarak bu sürece okulda da müdahale edilmelidir.
Otizm spektrum ile tepkisel bağlanma bozukluğu ilişkisi nedir?
Otizm spektrum bozukluğu ve tepkisel bağlanma bozukluğu iletişim becerilerinde bozukluk, sosyal beceri eksikliği ve duygu düzenleme becerilerinde zorluk gibi faktörler bakımından benzemektedir ve karıştırılabilir. Ancak otizm spektrum bozukluğu bir nörogelişimsel bozuklukken tepkisel bağlanma bir bağlanma bozukluğudur.
TBB'nin çocuklarda görülme sıklığı ve risk faktörleri nelerdir?
Görülme sıklığı oldukça düşüktür. Risk faktörleri birden fazla olmasıyla beraber temelinde travmatik deneyimler, bebeğin temel bakım veren tarafından duygusal olarak ihmal edilmesi, bakımının karşılanmaması, erken yaşta anneden ayrılmak zorunda kalma, yetiştirme yurtlarında büyüme gibi sebepler yatmaktadır.