Mevsimsel depresyon, mevsimsel değişikliklerle başlayan, genellikle sonbaharda başlayıp kışın da devam eden bir duygulanım bozukluğudur. Klinik anlamda gördüğümüz diğer depresyondan farkı mevsimsel değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkmasıdır. Özellikle güneş ışığından daha az yararlanma en önemli faktörlerden birisidir.
Mevsimsel depresyonun nedenleri kesin olarak saptanamasa da güneş ışığından daha az yararlanmanın melatonin ve seratonin seviyesinde düşüşe sebep olduğu, dolayısıyla uyku düzeni ve insanların duygu durumunu etkilediği düşünülmektedir. Mevsimsel depresyonu eskiden yapılan şeylerden artık zevk alamama, sürekli yorgunluk, isteksizlik, uyku ve yeme düzeninde bozukluk gibi belirtilerle gözlemleyebiliriz.
Mevsimsel depresyonun yetişkin kadınlarda erkeklere göre daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Bu depresyon genellikle sonbahar ve kış mevsimlerinde görülmektedir.
Mevsimsel Depresyonun Belirtileri
Mevsimsel depresyonun belirtileri sonbahar ve kış aylarında başlasa da bazı kişilerde diğer mevsimlerde de görülebilir. Ancak belirtilerin şiddeti hafif derecede başlayıp mevsimsel değişimin şiddetine bağlı olarak artış gösterir. Mevsimsel depresyonun yaygın belirtileri arasında;
- İsteksizlik
- Dikkati toplamada güçlük
- Sürekli yorgun hissetme
- Kaygı
- Mutsuzluk ve umutsuzluk
- Uyku bozuklukları
- Yeme bozuklukları
- Üzgün hissetme görülebilir.
Mevsimsel depresyon belirtileri
Mevsimsel Depresyonun Nedenleri
Mevsimsel depresyonun nedenleri söz konusu olduğunda birden fazla faktör etkilidir. Bunların arasında en önemli etkenlerden biri güneş ışığından daha az yararlanma sebebiyle biyolojik saatimizin (sirkadiyen ritim) etkilenmesidir.
Melatonin ve seratonin seviyesindeki düşüş de kişinin ruh halini ve uyku düzenin olumsuz anlamda etkilemektedir.
Eğer kişinin ailesinde mevsimsel depresyon varsa bu kişilerin genetik olarak mevsimsel depresyon yaşamaya yatkın oldukları düşünülmektedir.
Kişi başka bir duygu durumu bozukluğuna sahipse mevsimsel depresyon belirtilerini daha yüksek şekilde yaşayabilir.
Mevsimsel Depresyonun Terapi Süreci
Mevsimsel depresyonla başa çıkmak için birçok teknik kullanılmaktadır. Bunlardan en yaygın ve etkili olanı ışık terapisidir. Bu terapide kişi sabah saatlerinde parlak bir ışığa maruz kalır. Bu şekilde güneş ışığı taklit edilerek kişinin seratonin ve melatonin seviyesinin arttırılması hedeflenir.
Bilişsel davranışçı terapi ile kişinin olumsuz düşüncelerinin olumlularla değiştirilmesi hedeflenir ve başa çıkma stratejileri kazandırılır.
Meditasyon ve sanat terapisi teknikleri de kişinin iyi hissetmesine yardımcı olmaktadır.
Mevsimsel Depresyonla Başa Çıkma Stratejileri
Kişinin hayatında yapacağı bazı değişiklikler işlevselliğini yükseltebilir. Bu değişikliklere örnek olarak:
- Meditasyon yaparak rahatlama teknikleri uygulanabilir. Bu sayede mevsimsel değişikliğe bağlı oluşan stres daha kolay yönetilebilir.
- Dışarı çıkıp yürüyüş yapmak veya egzersiz yapmak ruh halini daha olumlu hale getirecektir.
- Bulunduğunuz çevreyi mümkün olduğunca aydınlatmaya çalışmak daha dengeli bir ruh hali sağlayacaktır.
Evde durmak yerine mümkün olduğunda sosyalleşmeye çalışmak depresyonun belirtilerini azaltacaktır.
Işık terapisi Mevsimsel Depresyon terapi sürecinde nasıl kullanılır?
Işık terapisinde kişi sabah uyandığında ortalama 1 saat boyunca ışığa maruz bırakılır. Bu sayede kişinin melatonin ve seratonin seviyesinin artması amaçlanır.
Mevsimsel depresyon ne kadar sürer?
Mevsimsel depresyon sonbahar ve kış aylarında şiddetli belirtilerle görülebilirken diğer mevsimlerde şiddeti azalır. Kişiden kişiye göre farklılık gösterse de mevsimsel değişikliğe bağlı olarak birkaç sürüp sonlanmaktadır.