Oyun terapisi, alanında uzman klinik psikologlar tarafından uygulanır. Çocuklar gelişimsel dönemleri sebebiyle yetişkinler gibi kendilerini doğrudan konuşarak ifade edemeyebilirler. Bu sebeple bir çocuğu anlamanın en iyi yolu oyundur. Çocuklar oyunla, çizdikleri resimlerle ve kendilerine has iletişim çeşitleriyle kendilerini ifade ederler.
Oyun Terapisi Nedir?
Oyun, çocuğun iletişim dilidir. Oyun terapisinde, çocukların duygusal, sosyal ve zihinsel gelişimini desteklemek amaçlanır. Oyun terapisi, çocuklara rahat bir iletişim sağlayan ve kendini ifade etmesini sağlayan oyunla uygulanır. Oyun terapisiyle çocuklar, yaşadıkları kaygıyla, travmayla, öfke gibi olumsuz duygularıyla, duygusal ve sosyal sorunlarla daha kolay bir şekilde başa çıkabilirler. Oyun terapisinde çocuk ve oyun terapisti arasında bir güven ilişkisi oluşturulması hedeflenir. Güven ilişkisi kurulduktan sonra çocuğun oyunları izlenerek, dışa vurulan duygusal durumlar anlamaya çalışır.
Bu süreçte, seçilen oyun materyalleri ve oyun oynama biçimi, çocuğun iç dünyası hakkında önemli ipuçları verir. Oyun terapisi seansı çocuk ve terapist ile birlikte gerçekleştirilse de bu seanslar dışında ebeveyn seansları da gerçekleştirilmelidir. Çünkü çocuğun davranışlarının şekillenmesinde ve duygularını dışa vurma biçimlerinin oluşturulmasında yüksek oranda çocuğa gösterilen ebeveyn tutumları ve çocuğun bulunduğu çevre etkilidir. Çocukta olumlu davranış gelişimi için oyun terapisi seansları kadar ebeveyn tutumlarında ve çevresinde gereken değişiklikler yapılmalıdır.
Oyun Terapisi Türleri
Oyun terapisi uygulaması, alanında uzman ve oyun terapisi eğitimini tamamlamış psikologlar tarafından uygulanır. Oyun terapisi uygulayan psikologlar ‘oyun terapisti’ unvanı alır. Oyun terapisi sürecinin nasıl planlanacağı aileyle yapılan ebeveyn seansında yapılandırılır. Ebeveyn seansında çocuk ve ailenin yaklaşımlarıyla ilgili detaylı öykü alınır.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Çocuk merkezli oyun terapisinde öncelikle çocuğun seçtiği oyunlar ve oynama biçimi gözlenir. Bu şekilde çocuğun iç dünyası ve duyguları anlaşılmaya çalışılır. Çocuğun öncelikle hangi ihtiyaçlara sahip olduğu keşfedilir. Bu terapide seansın akışını daha çok çocuk yönetir. Çocuğun duyguları ve konuşmaları çocuğa seans esnasında yansıtılır.
Yapılandırılmış Oyun Terapisi
Yapılandırılmış oyun terapisinde hedeflenen problemin çözümüne yönelik terapistin belirlediği oyun materyalleri ve kurallar belirlenir. Seansın akışını çocuk değil, terapist belirler. Çocuğun iç dünyasını anlamak amacıyla gerekirse önceden belirlenmiş senaryolarla terapist belirli görevler sunar ve çocuğun gerçekleştirmesini bekler. Herhangi bir sınırlama olmasa da oynanacak oyunlar ve türleri terapist tarafından belirlenir.
Deneyimsel Oyun Terapisi
Deneyimsel oyun terapisinde terapist tarafından yönlendirme yapılmaz ve çocuk tamamen istediği şekilde oynar. Oyuncaklarını kendi seçer. Deneyimsel oyun terapisine göre çocuklar dünyayı deneyimleri ile kavrar ve aktarırlar. Çocuklar yetişkinler gibi duygularını detaylıca anlatmak yerine, davranışlarıyla olumsuz duygularını belli ederler.
Deneyimsel oyun terapisi seansında çocuk isterse terapist onun oyununa dahil olur, dahil etmek istemediği süre boyunca terapist çocuğu izler. Belirli senaryolara bağlı rollerin içerildiği bu oyun terapisinde çocuklar güvenli bir alanda deneyimlerini aktarırlar.
Oyun Terapisinin Çocuklara Faydaları
- Oyun terapisi çocukların duygusal, sosyal ve ilişki sürdürme becerilerini destekler. Oyun yoluyla stresi kontrol etmeyi, öfkeleri sağlıklı dışa vurmayı ve duygularını ifade etmeyi öğrenirler.
- Özgüven gelişimini destekler.
- Akranlarıyla ilişkilerini düzenler ve aile içi davranışları daha iyi hale getirir.
- Problem çözme biçimlerini arttırır.
- Davranış problemleri zamanla azalarak sonlanır.
- Uzun vadede davranış problemleri yaşamasını önler.
- Davranışlarını düzenleme noktasında otokontrol sağlar.
Ebeveynlerin oyun terapisine yaklaşımı
Ebeveynlerin Oyun Terapisine Yaklaşımı
- Oyun terapisinin etkili olması için ailelerle iş birliği yapmak oldukça önemlidir. Ebeveynler olarak öncelikle çocuktan gerçekçi beklentiler oluşturulmalıdır. Çünkü her çocuğun kendine ait bir potansiyeli vardır.
- Aile içi yaşanılan durumlar ve çocuğa karşı hissedilen duygularla ilgili ebeveyn seanslarında açık ve net bir şekilde konuşmak terapi sürecinin etkili geçmesini sağlayacaktır.
- Çocukla geçirilen oyun seansları dışında sadece ebeveynlerin katıldığı ebeveyn seanslarına düzenli katılınmalıdır. Bu ihtiyacın sıklığı yaşanılan probleme göre değişkenlik gösterebildiği için terapist tarafından planlanmalıdır.
- Çocuğun istikrarlı bir şekilde seanslara katılımı aile tarafından mümkün olduğunda desteklenmelidir. Aile içi değişmesi gereken tutumların gerekirse değişmesi sağlanmalıdır.
Oyun terapisi hangi yaşlarda uygundur?
Oyun terapisi, 3-12 yaş arasındaki çocuklar için uygundur.
Oyun terapisi ne zaman başlamalı?
Çocukta belirgin bir şekilde davranış problemleri gözlemlendiğinde, akademik problemler olduğunda, alt ıslatma, gece korkuları, ani duygu değişimleri, travmatik olaylar veya sosyal ilişkilerinde zorlanma görüldüğünde oyun terapisine başlanılmalıdır.