Tükenmişlik sendromu hayatın bireylere yüklediği yoğun istekleri neticesinde kişinin işin içinden çıkamaz duruma gelmesi ile birlikte bireyde psikolojik ve bedensel açıdan enerjinin tükenmesi olarak tanımlanmaktadır.
Tükenmişlik belirtileri yaşayan kişiler yaptıkları davranışlar ve çalışmalar sonucunda yoğun bir şekilde başarısızlık hissine kapılmaktadırlar. Kişi yaptığı işlerden ve etkinlerden zevk alamazlar, yeterli gelmemeye başlamasıyla birlikte kişi kendisini yıpranmış hisseder. Gelecek yaşamına yönelik kişi planlar yapamaz ve hedefler koyamaz. Çünkü geleceğe bakış açısı da negatif ve karamsardır.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik sendromu, ilk olarak 1970’lerde Amerikalı psikolog Herbert Freudenberger tarafından tanımlanmıştır. Freudenberger, gönüllü çalışma yapan sağlık profesyonelleri üzerinde yaptığı araştırmalarda, bu kişilerin sürekli olarak yoğun bir iş temposu ve yüksek beklentilerle karşı karşıya kaldıklarında fiziksel, duygusal ve zihinsel tükenmişlik yaşadıklarını gözlemlemiştir. Freudenberger’in çalışması, daha sonra diğer uzmanlar tarafından genişletilmiş ve tükenmişlik sendromu, çeşitli meslek gruplarındaki insanlar arasında yaygın bir sorun olarak tanımlanmıştır.
Tükenmişlik sendromu bireyde zihinsel, fiziksel ve duygusal açıdan bitkinliğe sebep olan uzun ve yoğun olan bir stres halidir. Tükenmişlik sendromu, kişinin psikolojik durumunu etkileyen ve gündelik yaşamına kişinin işlevselliğini zorlayan ruhsal bir rahatsızlıktır.
Yoğun bir iş hayatı olan ve stresli bir yaşamı olan bireylerde tükenmişlik sendromunun belirtileri daha fazla görülmektedir. Tükenmişlik sendromu kişinin iş yaşamında, sosyal yaşamında motivasyonun gitgide düşmesine, bireyin ruhsal açıdan kendini umutsuz hissetmesine sebep olabilmektedir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Tükenmişlik sendromu belirtilerini yaşayan kişilerde çok çabuk öfkelenme, bu süreçte tahammül seviyelerinde azalma ve sosyal çevresine yönelik soğukkanlı olamama gibi belirtiler vardır.
Tükenmişlik sendromu fiziksel, zihinsel ve ruhsal belirtiler olarak üç gruba ayrılmaktadır.
Tükenmişlik sendromunda fiziksel olan belirtileri ele alalım:
- Yorgun uyanma
- Uyku düzeninde bozulma
- Kalpte çarpıntı olması
- Bireyin kendini yorgun hissetmesi
Tükenmişlik sendromunda zihinsel olan belirtileri ele alalım:
- Unutkanlık
- Bir durumdan ve andan aniden sıkılma
- Bir etkinlik karşısında yapma isteğinin olmaması
- Dikkati toparlamada güçlük
Tükenmişlik sendromunda duygusal olan belirtileri ele alalım:
- Kendini başarısız hissetme
- Mutsuz ruh hali
- Ani öfke patlaması
- Bir iş neticesinde tatmin olamama
- Özgüven eksikliği
Tükenmişlik Sendromu Stres, Yorgunluk, İşten Soğuma
Tükenmişlik sendromu belirtileri daha fazla iş yaşamında oluşan stresten kaynaklandığı için kişi iş yaşamında kendini daha çok yetersiz hissetmektedir. Birey iş yaşamında yoğun iş yükünün olduğu, stresli olan, kişinin kaldıramayacağı derecede ona sorumluluk verilmesiyle ve iş ortamında mutlu olmamasıyla birlikte kişi daha çok zorlanmaya başlar.
Çünkü yapacağı veya yaptığı işleri istekli bir şekilde yapmamakta olup iş performansı düşmeye başlar. Kişi iş yaşamında yoğun stresten ve yoğunluktan kaynaklı zaman geçtikçe kişi daha fazla tahammül edemez ve işten çıkmak isteyebilir.
Tükenmişlik Sendromu Nedenleri ve Risk Faktörleri
Tükenmişlik sendromu nedenleri bireyler yaşamlarında sorunlarıyla mücadele ederken her şeyi en iyi şekilde yapmak istemeleri ile başlayabilir. Bireyler fazla stresin olduğu durumlarda bu sorumlulukları mükemmel yapmaya çalışmasıyla birlikte bu işin neticesinde istediği hedefe ulaşmakta zorluk yaşayabilmektedirler. Bu kişinin kendi ruhsal ve fiziksel olarak kendine yaptığı ekstra stres kişide yoğun halsiz, bitkin ve yorgun hissetmesine neden olabilmektedir.
Tükenmişlik sendromu riskleri bazı durumlarda kişiler iş yaşamında ve özel hayatlarında ise kendilerinden beklenen ve istenen durumlar karşısında hayır demekte zorluk çekerler. Ekstra sorumluluk yükü alarak altından kalkabileceğinden daha fazla sorumluluk alması riski tükenmişlik sendromunun nedenleridir.
Tükenmişlik sendromu nedenleri
Tükenmişlik Sendromu – Kendinizi Nasıl Korursunuz?
Bireyin yaşamında tükenmişlik sendromundan korunması için yapabilecekleriniz şunlardır:
- Sizin için anlamlı olan ve keyif aldığınız etkinliklere yönelmek
- İş yaşamız da olan yoğun iş yükünü azaltmak
- Günün belirli bir kısmında kendinize vakit ayırmak
- Kişinin kendi sınırlarını bilmesi ve insanlara sınırlarını koyması
- Kişi hayır diyebilmeyi başarırsa eğer istemediği sorumlulukları ve yükleri azalacaktır
- Hata yapabileceğinizi bilmek
- Uyku düzeninizi sağlamaya özen gösterin
- Stres anında çözümleyemediğiniz durumları ve zayıf olduğunu yönlerinizi keşfedin.
Tükenmişlik Sendromu ve İlişkiler
Kişiler yoğun iş yaşamının ardından ümitsiz ve çaresiz olmalarıyla birlikte bu kişilerin gündelik yaşamına da etki etmeye başlamaktadır. Tükenmişlik sendromu yaşayan ilişki durumlarında sevgileri zamanla azalmaktadır. Sevginin azalmasıyla birlikte kişilerin birbirlerine olan tahammül seviyeleri azalır ve eşler sadece kendi başlarına kalmak isterler. Bu süreçte paylaşımlar azalır ama tartışmalar artmaktadır. Kişi bu süreçte tartışmalardan ziyade zamanla tek bir cümleye tahammül edemez. Bir ilişkide tükenmişliğin belirtileri ise:
- Ani öfke patlamaları
- Bedensel ve ruhsal yorgunluk
- İlişkinin içinde kişinin karşı taraf için emek vermek istememek
- Partnerinin her cümlesinden ve davranışından rahatsızlık duymak
- Yalnız olma isteği ve yeni partnerle daha mutlu olacağı düşüncesi
Tükenmişlik sendromu çözümünde terapi etkili mi?
Tükenmişlik sendromu çözümünde terapi oldukça etkili bir yöntemdir.
Tükenmişlik sendromu herkes de görülebilir mi?
Tükenmişlik sendromu belirtileri genellikle özel hayatı ve iş yaşamındaki düzeni içinde denge kuramayan bireylerde çok daha fazla görülmektedir. Özellikle İş yaşamı sürecinde kişi yoğun ve stresli bir tempoyla devam ediyorsa bu süreçte daha fazla görülmektedir.